Po wielu miesiącach pracy, choćby tej najbardziej lubianej, większość z nas z niecierpliwością wyczekuje urlopu wypoczynkowego. Urlop jest prawem każdego pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, jest czasem przeznaczonym na odpoczynek i regenerację sił fizycznych i psychicznych, nierzadko nadwyrężanych w życiu zawodowym. Nie ulega wątpliwości, że taki odpoczynek od czasu do czasu jest niezwykle potrzebny dla zapewnienia maksymalnej wydajności w pracy i nawet w przypadku gdy pracownik nie wyraża zgody, może zostać wysłany na urlop.
Niewysłanie pracownika na zasłużony odpoczynek w określonym czasie jest bowiem wykroczeniem pod karą grzywny!
Kwestie urlopów są regulowane przepisami kodeksu pracy. Przepisy te przede wszystkim określają przysługujący poszczególnym pracownikom wymiar urlopów wypoczynkowych. Wymiar urlopu zależny jest od ogólnego stażu pracy i wykształcenia pracownika. Staż ten ustala się, sumując wszystkie okresy pozostawania w zatrudnieniu bez względu na sposób jego ustania i przerwy w zatrudnieniu. Do okresu tego wlicza się także okres nauki, w zależności od rodzaju ukończonej szkoły. Standardowo wymiar urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi zatrudnionemu przez okres mniejszy niż dziesięć lat wynosi 20 dni. Natomiast pracownicy z zatrudnieniem trwającym dziesięć lat lub więcej mają prawo do 26 dni urlopu w ciągu roku. Jest to minimalny wymiar urlopu, który nie może być przez pracodawcę skrócony. Kodeks pracy nie zabrania jednak wydłużania tego okresu.
W pewnych przypadkach wymiar urlopu różni się jednak od tych wielkości np. w przypadku podjęcia pierwszej pracy. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy w życiu, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Pracownik już nie musi więc czekać pół roku, jak przed rokiem 2004, aby udać się na pierwszy w swojej karierze urlop. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Podstawowy wymiar urlopu, a więc 20 lub 26 dni, mnożony jest przez ułamek będący wymiarem czasu pracy np. 1/2 , 1/5, 1/8.
Na wymiar urlopu wypoczynkowego mają też wpływ urlopy macierzyńskie i wychowawcze. Urlop wychowawczy nie wpływa na zmniejszenie urlopu wypoczynkowego, ponadto pracodawca bezpośrednio po urlopie macierzyńskim ma obowiązek udzielenia pracownicy przysługującego jej urlopu wypoczynkowego, natomiast urlop wychowawczy trwający dłużej niż jeden miesiąc powoduje proporcjonalne zmniejszanie wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Przepisy prawa pracy przewidują dla pewnych grup pracowników podwyższony wymiar urlopu. Kryteria brane w takich przypadkach pod uwagę to np. wiek, niepełnosprawność czy kombatanctwo.
Urlop wypoczynkowy, bez względu na swój wymiar, musi być wykorzystany w naturze. Nie są zatem możliwe żadne rekompensaty finansowe w zamian. Kiedy należy się ekwiwalent za urlop? Jest jest możliwy jedynie w przypadku wygaśnięcia lub rozwiązania umowy o pracę przed wykorzystaniem przysługującego urlopu. W normalnej sytuacji pozostawania w zatrudnieniu, po dokonaniu wszelkich formalności takich jak np. złożenie wniosku urlopowego, obowiązkiem pracownika jest oddalenie się od miejsca pracy i udanie się na wypoczynek… Oczywiście płatny.
